آشنایی کامل با کپچا (CAPTCHA) و کاربردهای آن

کپچا (CAPTCHA) چیست و چه کاربردی دارد؟ کپچا به زبان ساده یک ابزار آزمایشگر است که با کمک آن می‌توان ربات‌ها را از انسان‌ها تشخیص داد. در دنیایی وب، ربات‌های مخرب زیادی برای ایجاد مزاحمت، اختلال و هک سایت‌ها مشغول به فعالیت هستند. این روبات‌ها خود را به عنوان یک کاربر معمولی جا می‌زنند و به این ترتیب راهی به درون سایت‌ها پیدا می‌کنند و فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند که نباید. یکی از روش‌هایی که می‌توان با کمک آن جلوی فعالیت این ربات‌ها را گرفت، استفاده از آزمون‌های کپچا است.

در این مقاله با ما همراه باشید تا بعد از آشنایی کامل با کپچا، دلایل استفاده از آن و تاثیری را که روی امنیت سایت می‌گذارد، زیر ذره بین قرار دهیم. همچنین بررسی کنیم که چه کسب و کارهایی نیاز به استفاده از این ابزار امنیتی در سایت خود دارند.

کپچا چیست؟ معنی captcha

کپچا مخفف Completely Automated Public Turing Test و به معنی «آزمون تورینگ عمومی کاملاً خودکار برای تشخیص رایانه‌ها و انسان‌ها» است. به بیان ساده‌تر CAPTCHA، نوعی ابزار اجرای تست خودکار محسوب می‌شود و مشخص می‌کند که کاربر آنلاین در سایت یک انسان است یا یک ربات که برای ایجاد اختلال برنامه‌ریزی شده است. این ابزار برای این‌که مچ ربات‌ها را بگیرد، چالش‌هایی را بر سر راه کاربران می‌گذارد که حل آن‌ها برای یک ربات مشکل است، ولی انسان‌ها معمولاً به سادگی از پس آن برمی‌آیند.

بیشتر این تست‌ها از دو بخش تشکیل شده‌اند. یک کادر متنی و رشته‌ای از حروف و اعداد که به صورت تصادفی تولید شده و معمولا به شکلی پیچیده نمایش داده می‌شوند. حتما برای شما هم پیش آمده که قبل از انجام فعالیتی مثل: ایجاد حساب کاربری، درج نظر، دانلود فایل، تنظیم رمز عبور جدید یا ساخت سایتی در فروشگاه ساز آنلاین ، کادری شبیه شکل زیر روبرویتان ظاهر شده باشد. شاید هم مجبور شده‌اید که برای تایید هویت خود یک پازل تصویری را حل کنید. در تمام این موارد شما بدون این که بدانید در یک تست کپچا شرکت داده شده‌اید.

آشنایی با انواع کد کپچا؛ انواع کد کپچا چیست؟

کپچاها مثل طراحی و رابط کاربری سایت فروشگاهی، هر روز پیشرفته‌تر می‌شوند تا کارآمدی بیشتری در سایت‌ها داشته باشند. از آن‌جایی که ربات‌ها هر روز هوشمندتر می‌شوند، انواع captcha‌های جدید هم پیچیده‌تر طراحی خواهند شد تا توانایی تشخیص و حل آن‌ها هم برای ربات‌ها دشوارتر ‌شود. به طور کلی انواع کد کپچا در سه دستۀ مبتنی بر متن، مبتنی بر تصویر و مبتنی بر صوت تقسیم‌بندی می‌شود؛ اما تنوع بیشتر آن‌ها شامل موارد زیر خواهد شد:

• کپچای مبتنی بر متن؛ ساده‌ترین انواع کپچا

ساده‌ترین نوع CAPTCHA، کدهای است که در آن‌ها رشته‌ای از کلمات و اعداد به صورت تصادفی تشکیل می‌شوند و کاربر باید آن‌ها را عینا تایپ کند. برخی از این تست‌ها، به کوچک یا بزرگ بودن حروف انگلیسی هم حساس هستند.

• کپچای مبتنی بر تصویر؛ پیچیده‌ترین انواع کپچا

این نوع از کدهای کپچا اگرچه برای انسان‌ها بیشتر جنبه بازی دارند؛ اما حل آن‌ها برای ربات‌ها مشکل‌تر از کدهای مبتنی بر متن است. در کپچاهای مبتنی بر تصویر، درست مانند یک پازل، چند عکس در کنار هم قرار می‌گیرند و از کاربر درخواست می‌شود که در بین آن‌ها تصاویری را که حاوی سوژه خاصی هستند، انتخاب کند یا برعکس تصاویر نامناسب و بی‌ربط را تیک بزند.

• کپچای مبتنی بر صوت؛ یکی از انواع کد captcha

در سال‌های گذشته روی نحوه استفاده کاربران خاص مثل کم‌بینا، کم شنوا و غیره از وب‌سایت‌ها تاکید خاصی شده است. کپچاهای صوتی هم به همین منظور و برای استفاده کاربران کم بینا طراحی می‌شوند. کاربران پس از اجرای این کدهای صوتی، باید حروف و اعدادی پخش شده را وارد کنند تا هویت آن‌ها به عنوان انسان احراز شود. در نظر داشته باشید که از این کدها معمولا در کنار تست‌های مبتنی بر متن و تصویر استفاده می‌کنند.

• CAPTCHA ریاضی؛ یکی از انواع کد امنیتی

در این نوع از تست‌ها، یک مسئله ریاضی بسیار ساده برای کاربر مطرح می‌شود که اگر انسان باشد، به راحتی می‌تواند آن را در کمتر از چند ثانیه حل کند. در صورتی که پیدا کردن پاسخ‌ها آن‌ها توسط ربات‌ها دشوار است.

• چک باکس I’m not a robot؛ یکی از انواع کد کپچا وردپرس

در این نوع کپچا، کافی است کاربر با کلیک روی یک چک باکس تایید کند که یک ربات نیست. این کار برای یک ربات هم درست مثل، راه اندازی یک فروشگاه اینترنتی بدون محصول، آسان و امکان پذیر است. (اگر باور ندارید مقالۀ «چگونه فروشگاه اینترنتی بدون محصول راه اندازی کنیم؟» را مطالعه کنید.) با این وجود نحوه عملکرد ربات برای علامت زدن این کادر، او را رسوا می‌کند. انسان‌ها برای تیک زدن این مربع کوچک غیردقیق عمل می‌کنند. در صورتی که حرکت مکان‌نمای ربات‌ها کاملا مستقیم و دقیق است و همین نحوه عملکرد دست آن‌ها را رو می‌کند.

 دلیل استفاده از کپچای خودکار چیست؟ موارد کاربرد کپچا

تست‌های کپچا جلوی فعالیت ربات‌ها را در سایت می‌گیرند و به این ترتیب امنیت آن را تضمین می‌کنند؛ اما برای این که دقیق‌تر بدانید که در سایت، وظیفۀ کپچا (CAPTCHA) چیست و چه کاربردی دارد، باید نگاهی به موارد زیر داشته باشید:

• جلوگیری از کامنت اسپم؛ از کاربرد های کپچا در سایت

متاسفانه گاهی ربات‌ها را به گونه‌ای برنامه ریزی می‌کنند که در بخش نظرات سایت‌های مختلف کامنت‌هایی اسپم یا تبلیغاتی بنویسند. گاهی در این کامنت‌ها آدرس سایت اسپمر هم برای بک لینک سازی وارد می‌شود. بدون شک می‌دانید که یکی از روش‌های بهبود سئو سایت فروشگاهی و غیرفروشگاهی همین بک لینک سازی است. پس مشکل کجاست؟ لینک سازی خارجی به این روش و بدون اجازه سایت‌ها، تنها برای سایت اسپمر مزیت دارد؛ ولی روی سئو سایت‌های لینک دهنده اثر منفی می‌گذارد.

بنابراین مدیران سایت‌ها باید همواره مواظب وارد کردن این نظرات اسپم توسط ربات‌ها باشند که در سایت‌هایی پربازدید کاری بسیار دشوار است. پس باید به فکر پیشگیری بود. برای جلوگیری از کامنت‌های اسپم تنها دو راه وجود دارد یا باید کاربران را مجبور به عضویت کرد که معمولا توسط آن‌ها خوشایند نیست یا این که از یک تست کپچا کمک گرفت. به این صورت که کاربران قبل از وارد کردن نظر خود، ملزم به پشت سر گذاشتن یک تست کپچا شوند تا به این ترتیب ربات‌ها از انسان‌ها تشخیص داده شوند.

• جلوگیری از عضویت ربات‌ها در سایت؛ جالب‌ترین کاربرد CAPTCHA چیست؟

بسیاری از سایت‌ها در سطح وب خدمات رایگانی را به شرط عضویت به کاربران خود ارائه می‌دهند. تمام ابزارهای رایگان که گوگل در اختیار کاربران قرار می‌دهد، مثل: جیمیل، گوگل آنالیتیکس، گوگل سرچ کنسول، و غیره از جمله این سرویس‌ها به شمار می‌روند. یکی از چالش‌هایی که این سایت‌ها را درگیر می‌کند، ورود ربات‌ها و استفاده بی‌رویه از خدمات آن‌هاست که اختلالاتی را در عملکردشان به وجود می‌آورد.

در صورتی که اگر قبل از عضویت، سیستم‌های کپچا را مورد استفاده قرار دهند، امکان ورود را به ربات‌ها نخواهند داد.

• برگزاری صحیح و بدون تقلب نظرسنجی‌های آنلاین با حل کپچا

برخی از سایت‌ها نظرسنجی‌های آنلاینی را در بستر خود پیاده سازی می‌کنند. برای این که ربات‌ها امکان شرکت در این نظرسنجی‌ها و ثبت رای‌های غیرواقعی را نداشته باشند، از ابزار CAPTCHA کمک گرفته می‌شود. به این ترتیب، می‌توان تا حدی مطمئن بود که هر رای تنها توسط یک انسان ثبت شده است.

• تضمین امنیت پسوردها؛ مهم‌ترین کاربرد کپچا

یکی از روش‌های قدیمی هک کردن پسورد اکانت کاربران، وارد کردن هزاران کلمه عبور تصادفی توسط ربات‌ها است تا بلاخره یکی از آن‌ها جواب دهد. برای جلوگیری از هک حساب کاربری افراد به این روش، تست‌های کپچا به کار گرفته می‌شوند. به این صورت که اگر کاربری چند بار پشت سر هم رمز خود را اشتباه وارد کند، باید یک آزمون CAPTCHA را پشت سر بگذارد تا احراز هویت شود.

آیا کد کپچا امنیت سایت را تضمین می‌کند؟ امکان خطای کپچا

تا این جا مقاله خواندید که کپچا (CAPTCHA) چیست و چه کاربردی دارد؛ اما آیا این ابزار می‌تواند امنیت سایت را تضمین کند؟ قطعا مهم‌ترین هدف استفاده از کدهای کپچا افزایش امنیت سایت و حفظ آن در برابر نفوذ ربات‌ها و هکرها است؛ اما برخلاف تصور عموم یک کد captcha به صورت صددرصدی نمی‌تواند امنیت سایت را تضمین کرده و آن را در برابر ربات‌ها محافظت کند.

متاسفانه امکان خطای کپچا وجود دارد. به این معنی که ممکن است تست به درستی عمل نکند و ربات‌ها بتوانند از آن عبور کنند. به علاوه، ربات‌ها هم روز به روز هوشمندتر می‌شوند و توانایی لازم برای دور زدن تست‌های کپچا را پیدا خواهند کرد. اگر هم از آزمون‌های بسیار پیچیده استفاده شود، مثل پاپ آپ‌ها روی تجربه کاربری سایت اثر منفی می‌گذارد. برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر خواندن مقالۀ «تاثیر پاپ آپ در سئو سایت چیست» را توصیه می‌کنیم.

چه سایت‌هایی باید از کپچا استفاده کنند؟ موارد استفاده از captcha

پیاده سازی و نصب کدهای کپچا بسیار آسان است و یک لایه امنیتی به وب سایت شما برای محافظت در برابر حملات آنلاین و اسکریپت‌های خودکار اضافه می‌کند که:

1. سایت شما را در برابر پیام‌های اسپم محافظت می‌کند. پیام‌های اسپمی که بررسی و حذف آن‌ها می‌تواند ساعت‌ها وقت شما را بگیرد.
2. از ثبت نام ربات‌ها در سایت شما جلوگیری می‌کند که این موضوع مانع از هدر رفت منابع سخت افزاری و نرم افزاری وبسایت شما خواهد شد.
3. از ثبت نظرات و کامنت‌های اسپم یا تبلیغاتی در سایت شما جلوگیری می‌کند که تشخیص و حذف آن‌ها کار سختی است.

بنابراین توصیه می‌شود که تمام وب‌سایت‌ها از جمله: سایت‌های خبری، انجمنی و غیره برای جلوگیری از ثبت نظرات و ثبت‌نام‌های اسپم؛ فروشگاه‌های اینترنتی برای حفاظت از هک اطلاعات بانکی مشتریان خود و دیگر سایت‌ها برای محافظت از دانلودهای بی‌رویه ربات‌ها از کدهای کپچا کمک بگیرند. در نظر داشته باشید که دانلود خودکار ربات‌ها یک خطر امنیتی به شمار نمی‌رود، ولی باعث هدررفت پهنای باند خواهد شد.

شاپفا، راهی برای ساخت فروشگاه آنلاین با امنیت بالا

در این مقاله دانستیم که کپچا (CAPTCHA) چیست و چه کاربردی دارد. هم‌چنین سایت‌هایی را بررسی کردیم که به استفاده از این ابزار برای افزایش هرچه بیشتر امنیت خود نیاز دارند. تاکید می‌کنیم که حفظ امنیت سایت یکی از مهم‌ترین فاکتورهای سئو به شمار می‌رود و اگر سایتی به هر دلیل یا روشی مورد حمله هکرها قرار بگیرد، دیگر از لیست نتایج گوگل خارج خواهد شد.

پس بسیار مهم است که تمام راهکارهای امنیتی را برای حفظ سایت خود رعایت کنید. این موضوع به ویژه برای فروشگاه‌های اینترنتی که با تراکنش‌های مالی و حساب‌های بانکی مشتریان در ارتباطند، اهمیت دوچندانی دارد. به همین دلیل فروشگاه‌های آنلاینی که با شاپفا راه‌اندازی می‌شوند، همگی ساختاری اصولی و لایه‌های امنیت نفوذ ناپذیری دارد. شما از چه روش‌ها و ابزاری برای حفظ سایت خود در برابر نفوذ هکرها و ربات‌ها استفاده می‌کنید؟ آیا تنها به کپچاها اکتفا کرده‌اید؟ تجربیات خود را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.